PİRİ REİS

DENİZLERİN PİRİ

Asıl adı Ahmet Muhyiddin Piri Bey'dir. 1465 yılında Gelibolu'da doğmuş olup amcası Kemal Reis ile birlikte daha çocuk denilecek yaşlarda denizlere açılmıştır. Piri reis Dünya haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı eserleri ile tanınmaktadır.

1929 yıllarında Topkapı Saray'ında, Güney Batı Avrupa, Batı Afrika, Güney Doğu ve Orta Amerika kıyılarını gösteren bir harita parçası bulundu. Üzerinde bulunan notlar okunduğunda, bu haritayı Piri Reis’in 1513 yılında çizdiği ve Yavuz Sultan Selim’e 1517 Mısır seferinde sunulan haritanın bir parçası olduğu anlaşıldı.  Parşömen üzerine çizilmiş olan bu haritada dağlar, nehirler, denizlerdeki taşlık yerler ve görülmeyen kayalık yerler gösterilmiş, bu bölgelerle alakalı notlar düşülmüş özellikle de bitki ve hayvan resimleri belirtilmiştir.

Bu notların en ilginç olanı Amerika kıtasının keşfine ait bilgilerdir. Enlem - boylam çizgileri yoktur. Bunun yerine istikamet açılarıyla kilit noktalarda birleşen farklı çizgiler kullanılmıştır. Bu çizgiler de “Enerji Izgaraları” olarak adlandırılmış. Çizgilerin birleştiği kilit noktaların, dünyanın belirli enerji merkezlerini simgelediği düşünülmektedir.

Piri reis bu haritayı yaparken 33 haritadan yararlandığını söyler. Bunların 20'sinin kaynağı belli değildir. 8'i İslam coğrafyacılarının haritaları, 4'ü Portekizci denizcilerin çizdiği haritalar, biri de Kristof Kolomb'un haritasıdır.

Kolomb'un çizdiği ilk Amerika haritası bugün hala kayıp. Piri Reis'in Portekizlilerle yaptığı bir savaşta bu haritayı ele geçirmiş olabileceği ve haritasını bu haritadan yararlanarak çizdiği düşünülmektedir. Piri Reis'in haritası bugün uydudan çizilen dünya haritaları ile karşılaştırıldığında hata oranının çok çok az olduğu görülmektedir o dönemin şartlarına göre Piri Reis’in haritası mükemmel sayılır.

Denizlerde büyük başarılar kazanmış ve yıllarca Osmanlı Devletine hizmet etmiş olan Piri Reis 1554 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın emri ile 80 yaşında iken idam edilmiştir.

İdam sebebinin ise Basra ve Umman üzerine 30 gemiyle çıktığı seferde Hürmüz kalesini kuşatması; ancak Portekizlilerden aldığı haraç karşılığında kuşatmayı kaldırıp donanmasını Basra'da bırakıp, ganimet yüklü 3 gemi ile Mısır'a dönmesi gösterilmiştir.

Bazı tarihçilere göre haksız yere idam edildiği düşünülen Piri Reis'in asıl amacının ganimetlerin Portekizlilerin eline geçmesini engellemek olduğu belirtilmiştir...

Emine SEVİNÇ

Posted in: EMİNE SEVİNÇ, TARİH